Η δημοκρατία στην Αμερική
Η Δημοκρατία στην Αμερική (γαλλ. De la démocratie en Amérique) είναι δίτομο έργο (ο πρώτος τόμος εκδόθηκε το 1835 και ο δεύτερος το 1840) του Γάλλου πολιτικού στοχαστή και ιστορικού Αλεξίς ντε Τοκβίλ. Ο αρχικός του τίτλος σημαίνει «περί της Δημοκρατίας στην Αμερική», αλλά η αγγλική, η ελληνική και άλλες μεταφράσεις επέλεξαν το «Η Δημοκρατία στην Αμερική».
Στο βιβλίο αυτό ο Τοκβίλ εξετάζει τη δημοκρατική επανάσταση που πιστεύει ότι συνέβη τα περασμένα επτακόσια χρόνια.
Η διαλεκτική της εκκοσμίκευσης
Λόγος και θρησκεία
Στις 19 Ιανουαρίου 2004 πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο, στην Καθολική Ακαδημία της Βαυαρίας, μια αληθινά ξεχωριστή δημόσια συζήτηση ανάμεσα στον Γιούργκεν Χάμπερμας και τον καρδινάλιο Γιόζεφ Ράτσινγκερ, μετέπειτα πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄.
Ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή φιλοσόφους και ένας σπουδαίος θεολόγος, επιφορτισμένος επί είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια με την ακρίβεια του Καθολικού δόγματος, κλήθηκαν να συζητήσουν το κρίσιμο ερώτημα αν το φιλελεύθερο κράτος έχει ανάγκη μια προπολιτική θεμελίωση πάνω στη μεταφυσική, τη θρησκεία ή την ηθική.
Το αρχικό αυτό ερώτημα, που προκάλεσε με τη σειρά του νέα ερωτήματα, έδωσε την ευκαιρία στους υψηλούς συνομιλητές για δύο εξαιρετικής πυκνότητας και πνευματικού πλούτου εισηγήσεις. Ο φιλόσοφος και ο θεολόγος δεν συμφώνησαν βεβαίως σε τίποτε επί της ουσίας -δεν ήταν άλλωστε δυνατόν να συμφωνήσουν ούτε ήταν αυτό προφανώς ο σκοπός της συνάντησης-, η συζήτησή τους όμως επανέθεσε, με νέους όρους, την παλαιά αντιπαράθεση Λόγου και Πίστης (Ratio et Fides) και ανέδειξε την ανάγκη και τη σημασία μιας αμφίπλευρης μαθητείας του εκκοσμικευμένου Λόγου και της θρησκευτικής Πίστης.
Πραγματεία περί ανεκτικότητας
Η "Πραγματεία περί ανεκτικότητας" (1763) είναι ένα εμβληματικό έργο που εκφράζει όσο λίγα το πνεύμα του Διαφωτισμού. Γράφτηκε με αφορμή μιαν από τις πολλές υποθέσεις θρησκευτικής μισαλλοδοξίας της εποχής, την άδικη καταδίκη και μαρτυρική θανάτωση ενός αθώου, του προτεστάντη Ζαν Καλάς.
Με το έργο του αυτό ο Βολταίρος καταδικάζει κάθε μορφή φανατισμού και μισαλλοδοξίας και πλέκει το εγκώμιο της ανεκτικότητας. Η ανεκτικότητα είναι μια αρετή που μας οδηγεί να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε ο ένας τον άλλον με όλες τις διαφορές του, όποιες και αν είναι οι γνώμες του και οι πεποιθήσεις του.
Το εγκώμιο της ανεκτικότητας είναι ταυτόχρονα και μια θερμή συνηγορία υπέρ του δικαιώματος κάθε ανθρώπινης ύπαρξης στην ελευθερία γνώμης και έκφρασης. Μόνον χάρη στην ανεκτικότητα μπορούν να συμβιώνουν ειρηνικά και πολιτισμένα άνθρωποι που έχουν διαφορετικές ιδέες και υιοθετούν διαφορετικά πρότυπα συμπεριφοράς.
Η επιχειρηματολογία του Βολταίρου υπέρ της ανεκτικότητας στηρίζεται κυρίως στη διάγνωση της αδυναμίας και των ορίων του ανθρώπινου λόγου. Ακριβώς επειδή είμαστε αδαείς και η γνώση μας θα είναι πάντοτε ατελής ή ακόμα και εσφαλμένη, οφείλουμε να είμαστε ανεκτικοί και επιεικείς και να συγχωρούμε τις πλάνες και τα λάθη των άλλων.
Επιστολή για την ανεξιθρησκία
... Ο κοσμικός ηγέτης δεν έχει επιφορτιστεί με τη φροντίδα των ψυχών περισσότερο από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος και ισχυρίζομαι ότι ούτε κάτι τέτοιο τού έχει ανατεθεί από τον Θεό, εφόσον από πουθενά δεν προκύπτει ότι ο Θεός παραχώρησε σε ορισμένους ανθρώπους τέτοιου είδους εξουσία που τους επιτρέπει να εξαναγκάζουν τους άλλους να ασπαστούν το δικό τους θρησκευτικό δόγμα. Ούτε είναι δυνατό να έχει περιβληθεί κάποιος κοσμικός ηγέτης με μια εξουσία του είδους αυτού, έχοντας τη συγκατάθεση του λαού, επειδή κανένας άνθρωπος μέχρι σήμερα δεν μπορεί να παραμελήσει τη φροντίδα της δικής του σωτηρίας και να αποδεχθεί αβασάνιστα τη θρησκεία που έχει επιλέξει γι' αυτόν κάποιος άλλος, είτε βασιλέας είναι αυτός είτε υπήκοος. Γιατί κανένας άνθρωπος δεν μπορεί, ακόμα και να ήθελε, να πιστέψει στις επιταγές κάποιου άλλου.
John Locke, "Επιστολή για την ανεξιθρησκία"
John Locke, "Επιστολή για την ανεξιθρησκία"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου