Το εκδοτικό έργο του Άλδου στη Βενετία δεν εξελίχθηκε μόνο σε τοπική Ακαδημία για την καλλιέργεια της κλασικής παράδοσης, αλλά αναδείχθηκε σε φιλολογικό εργαστήρι, όπου «φοίτησαν» σπουδαίοι άνθρωποι των γραμμάτων από τον Βορρά, οι οποίοι στη συνέχεια διέδωσαν τα ελληνικά και λατινικά γράμματα στις χώρες τους, επωμιζόμενοι τον ρόλο του απόστολου της ουμανιστικής φιλοσοφίας, με προεξάρχοντα τον Έρασμο. Η επιλογή της Βενετίας ως έδρας του τυπογραφείου δεν είναι τυχαία, καθώς η πόλη αυτή είχε καταστεί το κατεξοχήν κέντρο του βιβλίου στην Ιταλία και επιπλέον διέθετε μια ισχυρή ελληνική παρουσία, την οποία ο Άλδος υπολόγιζε ως αρωγό στο εκδοτικό του πρόγραμμα.
Σε εκδοτικό επίπεδο, αναφορικά τουλάχιστον με τα έργα της ελληνικής γραμματείας, καθοριστικό ρόλο έπαιξαν ο Μ. Μουσούρος και ο Ι. Λάσκαρης, τόσο με τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες τους, όσο και με τη γενική εποπτεία των θησαυριζόμενων συγγραμμάτων σε κάθε σχεδόν ηγεμονική, και μη, βιβλιοθήκη στον ιταλικό χώρο.
Πολλοί άλλοι λόγιοι επίσης προσέφεραν πολύτιμο κωδικολογικό υλικό στον Άλδο, όπως ο Thomas Linacre, ο Giangiacomo Bardellone, ο Niccolò Leoniceno κ.ά. Στους βιβλιόφιλους αυτούς που συνέδραμαν στο εγχείρημα του Άλδου να προσθέσουμε και τον Urbano Bolzanio, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Βενετία και άνοιξε μια ιδιωτική σχολή για την καλλιέργεια των ελληνικών, συντάσσοντας και μια ελληνική γραμματική.
Ο όγκος του εκδοτικού προγράμματος του Άλδου ως το 1500 είναι εντυπωσιακός, όπως επίσης και ο αριθμός των τραβηγμάτων κάθε έκδοσης, που μάλιστα πολλαπλασιάστηκε από το 1502 και μετά. Το πρώτο χρονολογημένο βιβλίο του τυπογραφείου είναι η Γραμματική του Κ. Λάσκαρη (1495) και με αυτό εγκαινιάζεται ουσιαστικά η συστηματική εκτύπωση ελληνικών βιβλίων στη Βενετία. Οι εκδόσεις του Άλδου ως το 1500 ανέρχονται σε 29, εκ των οποίων οι περισσότερες από τις μισές είναι ελληνικές, ενώ πολλές από τις λατινικές αντιπροσωπεύουν μετάφραση ελληνικών έργων.
Για τον Άλδο και τους άμεσους συνεργάτες του ήταν καίριας σημασίας η δυνατότητα να έχουν άμεση πρόσβαση σε βιβλιοθήκες, για την αντιβολή χειρογράφων, ώστε να παράγουν αξιόπιστες εκδόσεις.
Την αξιοπιστία των ελληνικών εκδόσεών του υπογράφει ο Μουσούρος, που στάθηκε δίπλα ως το θάνατό του και οι: Αρσένιος Αποστόλης, Ιουστίνος Δεκάδυος, Ιωάννης Γρηγορόπουλος, Δημήτριος Δούκας και βέβαια ο Ιανός Λάσκαρης. Για τις λατινικές εκδόσεις χέρι βοηθείας πρόσφεραν οι: Andrea Navagero, Battista Egnazio, Paolo da Canal, Francesco Rosetto, Scipio Fortiguerra κ.ά.
Από το 1500 και μετά ο Άλδος είχε την καθολική υποστήριξη του πνευματικού κόσμου της Βενετίας, ενώ το εργαστήριό του οργανώνεται σε επίπεδο ακαδημίας, όπως μνημονεύει το μονόφυλλο ΝΕΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΝΟΜΟΣ, με αποτέλεσμα η δραστηριότητα του τυπογραφείου να φτάσει στο απόγειό της μεταξύ των ετών 1502 και 1504.
Την εποχή αυτή γνωρίζει πανευρωπαϊκή αναγνώριση και κύκλοι των γραμμάτων στην Ιταλία, πανεπιστημιακοί, αλλά και μέλη ηγεμονικών αυλών συμπαρίστανται στο έργο του, με μεγάλες παραγγελίες, εμπλουτίζοντας τις βιβλιοθήκες του με αλδινές εκδόσεις.
Η συμβολή του Άλδου στην ευρύτερη διάδοση της ελληνορωμαϊκής γραμματείας και στην υποστήριξη βιβλιοθηκών με σχετικό υλικό και ουμανιστικά συγγράμματα είναι εντυπωσιακή.
Με τις εκδόσεις του έδωσε τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να αποκτήσει δυσπρόσιτα κείμενα, ενώ επιπλέον επέτρεψε σε ακαδημίες και πανεπιστημιακούς κύκλους του Βορρά, όπως η «Societas Rhenana» της Χαϊδελβέργης, να εντάξουν στο πανεπιστημιακό τους πρόγραμμα άγνωστα ως τότε κείμενα της αρχαιότητας.
Για να κατανοήσει κανείς τον εκδοτικό άθλο του Άλδου από το 1495 ως το 1515, αρκεί να αναλογισθεί ότι κυκλοφόρησε, μεταξύ άλλων, ενενήντα τέσσερις πρώτες εκδόσεις ελληνικών συγγραμμάτων της κλασικής και μετακλασικής εποχής.
Με δεδομένο δε ότι τα τραβήγματα των εκδόσεών του κυμαίνονται μεταξύ 1.000 και 3.000 αντιτύπων, ανά έκδοση, ο συνολικός αριθμός των βιβλίων που διατέθηκαν από το εργαστήρι του ανέρχεται σε 100.000 έως 120.000 αντίτυπα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου